شهر فضايي است پويا كه برخلاف گذشته، زندگي روز و شب اهميت بيشتري داشته و نبود حس آرامش و امنيت و ... در شب، چهرة شب را به عصر قبل از انقلاب صنعتي برمي گرداند. ديد خوب و مناسب و بدون خطر به روشنايي كافي نياز دارد كه عدم وجود نور مناسب، مشكلاتي نظي ر خستگي جسمي و روحي و اتفاقات ناگواري نظير تصاد فات و سقوط وسائل نقليه و ... را به وجود مي آورد. اين مسئله در شهرها و جاده ها اهميت بيشتري به خود مي گيرد. سيماي شهري چه در روشنايي روز و چه در تاريكي شب مي بايست قابل رؤيت با شد و اين نور در طراحي شهري داراي وظايف متفاوتي از قبيل ابزار اطلاع رساني، شناساندن در مناطق و محلات و افزايش بار هويتي مراكز، نمايان كردن نشانه ها، ميراث فرهنگي و طبيعي و فضاهاي شهري مانند پياده روها و ميادين و پاركها را به همراه زيباسازي آنها را برعهده دارد . استفاده از تكنيكهاي نورپردازي و شناخت خصوصيات نور به طراحي مناسب سيماي شبا نه كمك مي نمايد و در اين ميان شناخت خصوصيات روشنايي مصنوعي، قابليت فضا و درك و تأثير نور امكان فضاسازي مناسب با روشهاي نورپردازي صحيح را مي دهد. متخصصان شهري و معماران از تكنيكهاي خاصي جهت جايگزيني چراغهاي نورافشان استفاده مي نمايند.
ايجاد روشنايي در شبها در 3 منظور مي گنجد :
1-براي امنيت و ايمني شهروندان
2- براي تشخيص هويت اشياء و عوارض و...
3- براي زيبايي و جذابيت و سرزندگي .
....

مطالبه اول و دومی  که شهروندان از برنامه ریزان شهری و اعضای شورای شهر دارند مسئله ظریف،دقیق و عمیق زیباسازی و نورپردازی  است. تبریز به عنوان یک شهر باستانی به نگاه خاص در امر زیبا سازی با توجه به تعدد بافت نیاز دارد و با دقت باید این نیازهای متناسب با بافتهای شهری را در برنامه ها لحاظ نمود ،دراین عصر باید که شـهر سـازی و زیبایی شـهری ، اعم از برنامه ریزی و طراحی  در کنار مباحث محیط زیست و با تلاشی برای  “بومـی”  شدن نگریسته شود تا پویایی آن حفظ شود. این امر بالاخص در شهرهایی مانند تبریز که ریشه تاریخی دارد و می تواند الگو و سرمشق نسل کنونی گردد بسیار ضروری است.

زیبا سازی محیطی و معماری منظر اصطلاحاتی است که امروز به فراوانی در  مباحث عمران شهری مطرح می شود. زیبایی و اصول زیباشناختی از گذشته ای دور توسط ایرانیان شناخته شده بود.زیگوراتهای عیلامی و سومری و پس از آن باغهای  هخامنشی  پاسارگاد، شوش و تخت جمشید که آنرا باغ سنگی نیز  نامیده اند نمونه هایی از بکار بردن اصول زیباشناختی محیطی  در ایران کهن است .خیابانهای چهار باغ اصفهان و شیراز و میدان نقش جهان اصفهان نمونه های جدیدتری از کاربرد این اصول در معماری ایران است که شورای شهر با الگوگیری باید به آن بپردازد و عقب ماندگی ها را در این خصوص جبران نماید زیرا در سالهای اخیردر عمل آن تحول و تحرک اساسی‌  در شهر اتفاق نیفتاده است. ، این مقوله در خوابی‌ همچون خواب زمستانی فرو رفته است. ناتوانی مجموعه شهرداری در زیباسازی شهر در روز و شب و حفظ و نگهداری از طرح‌های محدود اجرا شده به یک سوال بی‌ پاسخ برای شهروندان تبدیل شده است.  انتظارات در این حوزه از شورا و شهردار : 

الف) توجه  علمی به رنگ آمیزی و نقاشی های دیواری با ایجاد کمیته تخصصی نقاشی دیواری در شهرداری متشکل از متخصصان ، باید دانست  رنگ به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر بصری می‌تواند نمودی فعال و تاثیرگذار در منظر عمومی یک شهر داشته باشد با این همه ضوابط و اصول مرتبط با کاربرد رنگ در شهرها مدون نشده و این بخش از زیباسازی شهرها بر پایه سلیقه های مدیران و کارشناسان هدایت می شود.
به جرات می توان گفت که در حال حاضر هیچ گونه ضابطه‌ای حتی به لحاظ نظارت تخصصی، بر روند رنگ‌آمیزی شهری حاکمیت ندارد و در بیشتر مناطق شهری بدون هر گونه کار کارشناسی و تنها بر پایه سلیقه‌های شخصی به این مهم مبادرت می ورزند. به عقیده کارشناسان تغییرات پی در پی کادر مدیریتی، اجرایی بودن سیستم شهرداری‌ها و تخصصی نبودن تصمیم‌گیری‌ها در سطح خرد و کلان از دلایل نابسامانی و معضلات رنگ در منظر شهری است . تاثیر انتخاب رنگ، نوع رنگ، جنس رنگ و محل رنگ آمیزی در مناظر شهری آنقدر مهم است که در کشورهای اروپایی، کمیته‌های نقاشی دیواری برای ۱۵ سال آینده شهر هم سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی نموده و پیش‌بینی‌های لازم در صورت تغییر بافت‌ها و معماری‌‌ها سال‌های آینده را هم در نظر می‌گیرند و بر همین اساس برنامه‌های آینده نقاشی و گرافیک شهری را تدوین می کنند
 نوع رنگ بر پایه پژوهش‌های رنگ از منظر  روان‌شناسی شهری، پژوهش‌های روانکارانه هر منطقه و طبقه‌بندی نیازهای رنگی بر اساس فرهنگ هر منطقه انتخاب می گردد. تقسیمات منطقه‌ای، عناصر مختلف شهری، معماری و بافت منطقه‌ای از معیارهای اصلی رنگ‌آمیزی شهری محسوب می‌شوند. در تقسیمات منطقه‌ای عناصری مانند ویژگی‌های منطقه به لحاظ اقلیمی و آب و هوایی، ویژگی‌های فرهنگی، مبلمان، علایم هدایتی، کیوسک‌ها، جدول‌ها، نرده‌ها و پل‌های عابر مورد توجه قرار می‌گیرد .

به هر تقدیر رنگها به دلیل کارکردهای ارگونو میکی و ارتباط مستقیمی که با احساسات و عواطف انسانی برقرار می کند، نقش مهمی در تزئین ادوات و فضاهای شهری دارند. به کارگیری هوشمندانه این خواص در راستای تلطیف فضاها و ایجاد و القای آرامش بصری به مخاطبان شهر وظیفه و هنر مدیریت امروزه جوامع بشری تلقی می گردد.

ب) نصب ابنماها و المان‌های زیبا و مبتکرانه در نقاط مختلف شهر، المان‌های حجمی، المان‌های نوری، المان‌های مبلمانی و المان‌های مدرن

علم شهرسازی در کشور های توسعه یافته، به نمادهای هنری، تاریخی و فرهنگی اهمیت بالایی می دهد و از المان های شهری به عنوان یک نماد فرهنگی در بدنه اصلی مبلمان شهر استفاده می کند. تلفیق هنر، صنعت و معماری و خلق المان های شهری برجسته، نظرگاه های دلچسبی را برای شهروندان و مسافرین ایجاد می کند و این برای مدیران شهری، اهمیت بسزایی دارد تا آنجا که نماد هر شهر، یک المان شهری است.

ج) تلاش برای تغییر نگاه به امرزیباسازی با برگزاری همایشها و سمینار و چاپ بروشور و معرفی تجربه های جوامع پیشرفته به شهروندان

د) نورپردازی گسترده و زیبای درختان، میادین، تقاطع‌ها ، پلها، دیوارها، نماد‌ها و…

در شرایط کنونی، آنچه از شهر و فضاهای شهری در ذهن شهروندان نقش می­بندد، اغلب مربوط به تصویری است که آنها هنگام روز از شهر خود دریافت می­کنند. با نورپردازی مناسب شهر و فضاهای آن نه تنها در جهت خوانایی بیشتر، بلکه در ایجاد یک تصویر ذهنی روشن از شهر در شب به مردم نیز می­توان کمک شایانی نمود.

نورپردازی مناسب می­تواند یکی از عوامل تقویت کننده­ی هویت یک مکان و ارتقاء شخصیت ویژه آن محسوب شود. با نورپردازی مناسب می­توان بر جذابیت و در نتیجه سرزندگی شهر یا آرامش فضاهای آن افزود و حضور شهروندان را در فضا تقویت نمود.

هم­چنین نورپرداری مناسب فضاهای شهری و توده­های تعریف کننده­ی آن، موجب کارایی بیشتر آنها در تمام اوقات شبانه­روز شده و با حضور دائمی شهروندان در فضا به نوعی رونق اقتصادی مکان را نیز به همراه داشت.انسان­ها برای درک صحیح و به خاطر سپردن جایگاه پدیده­ها، آنها را دسته­بندی نموده و به گونه­های مختلف تقسیم می­کند. با توجه به این واقعیت، کلی­ترین انواع فضاهایی که در شهرها وجود دارند شامل سخت فضاها و نرم فضاها هستند.

منظور از نرم فضاها، فضاهایی است که عناصر طبیعی در آن نقش اصلی را به عهده دارند مانند پارک­ها ، دریاچه­ها و …. نرم فضاها در شهر به دو صورت بکر و انسان ساخت وجود دارند. عناصر اصلی این نرم فضاها که مورد نورپردازی قرار می­گیرند، شامل آب (آبنما، فواره و آبشار)، گیاهان (درختان، بوته­ها، چمن و علف­ها) و صخره­ها (کوه­ها و سنگ­ها) می­باشد. طراحی اینگونه فضاها به عهده­ی طراحان منظر می­باشد. لذا در این مقاله، به علت تخصصی بودن طراحی نرم فضاها، از اظهار نظر درباره­ی آنها پرهیز می­گردد.

منظور از سخت فضاها، فضاهایی است که با مصالح ساختمانی سخت و مستحکم مانند آجر، سنگ و … شکل می­گیرند. البته کمتر فضایی را می­­توان در واقعیت یافت که صرفاً از عناصر نرم یا سخت تشکیل شده باشد و به طور معمول ترکیبی از آنها دیده می­شود. لذا منظور از سخت فضا، در این تقسیم­بندی، فضاهایی است که عناصر تشکیل دهنده­ی غالب آن را عناصر سخت تشکیل می­دهند.

ه)توجه به مبلمان شهری متناسب با ارزشهای بومی
    مبلمان شهری فقط به نیمکت ،آبخوری ها، ایستگاه های اتوبوس و تاکسی ، سطل های زباله و تابلوهای شهری ختم نمی شود بلکه بخشی از این تجهیزات که تحت عنوان عناصر شهری هم از آن نام می برند شامل موارد اطلاع رسانی چون ساعت ، تابلوهای اطلاع رسانی و نام گذاری میادین و معابر ، میله های هشداردهنده، تلویزیون های شهری ؛ سر پناه هایی همچون ؛ کیوسک فروش بلیط ، ایستگاه اتوبوس و تاکسی ؛ وسایل نقل و انتقال شهروندان مانند : پله برقی ، پل عابر پیاده ، پلکان ها و تجهیزات رفاهی و تزیینی دیگر چون چراغهای خیابان ها و کوچه ها ، مکان های آبخوری ، دستشویی ها ، فواره ها و آبنماها ، گلدان و جا گلدانی ها ،طاق نصرت ها ، چراغهای تزیینی و همچنین تمام وسایلی که حضورشان درشهرفقط جنبه زیبایی دارد و به نظر غیر کاربردی می آید هم ، باعث آرامش بصری شهروندان می شود. وقتی در مبلمان شهری صحبت از ارزش می شود، مباحثی مثل ارزش اقتصادی، ارزش هزینه ای و ارزش کاربردی در ابتدای امر به ذهن خطور می کند، اما مسلما مباحث و نکات بسیار ارزشمندتری نیز در این زمینه وجود دارد مباحثی چون هویت طرح ها و سازگاری با بعد معنوی انسانها که امروزه در بسیاری موارد شاهد به فراموشی سپردن آنها هستیم.

آنچه که مسلم است در طراحی مبلمان شهری موجود تنها به موضوع کاربرد صرف توجه شده است. به عبارتی دیگر در بخش ارزشی که تنها نگاه به جنبه عملکرد دارد، فقط رضایتمندی استفاده گر در حد استفاده صرف از مبلمان مطرح است. در صورتی که
می دانیم یک محصول در اطراف خود با ایجاد فضای هاله تاثیرات متفاوتی را بر استفاده کنندگان، عابران، رانندگان و … خواهد گذاشت. لذا توجه به جنبه های دیگر ارزشی در طراحی مبلمان شهری امری الزامی است.

آنچه که در فضاسازیهای شهرهای گذشته ما نند شوشتر موج می زند توجه به هویت متعالی انسان است. انسانی که آسمانی است و نه زمینی. وجود عنصر آب در کوچه پس کوچه های شهرهای قدیمی و در حیاط منازل، وجود سکوهای نشستن در بازارچه ها و در ورودی مساجد و حمامها و جلوی درب خانه ها که به آنها «خواجه نشین » می گفتیم و می توان آنها را در منزل مستوفی مشاهده کرد، استفاده از سایه و نور حجمی در سقف بازارچه ها وساباتها … همه برگرفته از این دیدگاه و در جهت پرورش و حرکت روح انسان به سوی تعالی است.

 و) بازدید، سرویس و نگهداری منظم زیباسازی و نور پردازیهای اجرا شده      

ز) تأسیس سازمان زیباسازی شهرداری شوشتر به عنوان یک نیاز فوری ، بسیاری  از ما  در شهرها زندگی می کنیم  ، ولی هنگامی که با کمی  دقت به اطراف خود نگاه می کنیم ، در می یابیم  شهرها تبدیل  به موزه هایی  شده اند که نازیبایی ها  را به نمایش  گذاشته اند. به هنگام طلوع آفتاب ، کوچه ها و خیابانها با دستان  زحمت کش و پرکار نیروهای خدماتی شهرداری از آلودگی ها پاک می  شوند  و در انتهای  روز ، تمامی  سطح کوچه و خیابانها  پر از زباله می  شود . کمتر کوچه و خیابانی را  می توان  یافت  که با گل و گیاه و با نظمی در خور تحسین  آراسته شده باشد  ، به گونه ای که با عبور از آن ، روح انسان تلطیف یابد. در نمای  ساختمان ها خبری از بکارگیری فضای  سبز نیست  و بسیاری از مردم  اطلاعاتی  در خصوص زیبا سازی  و طراحی  فضای  سبز ندارند و خلاصه کلام آنکه  خبری از خلاقیت  انسان ها  برای زیبا سازی  شهر  نیست. عمده دلیل چنین رویکردی عدم نگرش تخصصی در حوزه زیبا سازی شهری است که هرچند ایجاد سازمانهای وابسته به شهرداری منوط به ارتقا درجه و رتبه شهرداریها در قانون می باشد ولی اعضای شورا برای تغییر این نگاه و جاانداختن ضرورت دید علمی به زیبا سازی جهت ایجاد سازمان زیباسازی  به عنوان یک نیاز فوری در برنامه ریزی شهری تلاش نمایند .

تاکید برنماسازی مناسب و توجه به نمای شهری

نما در لغت نامه دهخدا به معنای صورت ظاهری هر چیزی، آنچه که در معرض دید و برابر چشم است، آنچه از بیرون سوی دیده می شود، منظره خارجی بنا و عمارت،‌ قسمت خارجی ساختمان و نماسازی، فن روسازی ساختمان و ساختن نمای عمارت است.

نمای شهری در واقع ترکیبی از اجزا متفاوت است که بر اساس اتفاقاتی که در خیابان‌ها ومعابر می‌افتد شکل می گیرد.این اجزا در صورت رعایت مسایلی که پیش از این نیز به آن پرداخته شد می‌توانند با یکدیگر نقاط ااکشتراک جالبی داشته باشند که نمی توان وجود آنها را نفی کرد. 

در بسیاری از شهر های بزرگ جهان، ضوابط و مقررات ویژه‌ای در ارتباط با سیما و کالبد شهر وجود دارد و گروهی از برجسته‌ترین افراد با تخصص‌‌های مرتبط هنر زیبا سازی و زیبایی شناسی به کنترل طرح های بزرگ و کوچک معماری و شهری از نقطه نظر هماهنگی نمای بیرونی ساختمان‌ها و محیط شهری یعنی از جنبه های رنگ، حجم، مصالح مناسب، فضای پر و خالی نما، رعایت اصول هماهنگی و تناسبات و…می پردازند.

آنچه برای علاقه‌مندان به این موضوع نگران کننده است، پاسخگویی با شتاب به نیازی کاملا محسوس است. در این ساخت و ساز پر شتاب نیاز به بررسی طرح‌های ارایه شده توسط جمعی از صاحب نظران و مسوولان در مراکز تایید پروانه‌های ساختمانی ضروری به نظر می‌رسد. بررسی میدانی طرح ساختمانها با بناهای اطراف از لحاظ کیفیت طرح معماری، نمای ساختمان، تناسب حجم آن با ساختمان‌های اطراف، زیبایی طرح و مصا لح مورد استفاده و… نیز گامی موثر در بالا بردن کیفیت نماهای شهری است. با در نظر گرفتن موارد ذکر شده و القاء آن توسط شهرداری هر شهر، می توان شاهد ارتقا کیفیت شهرها و زیباسازی نمای شهرها بود.